Samengesteld door Lily Zaric Voorzitter stichting Roffanum Kenniscentrum Bewonersbelang Rotterdam Centrum www.roffanum.nl info@roffanum.nl Rotterdam, 30 / 11 / 2022

Punt 18. “Uitingen van visuele kunst in groene zones” uit de bewonersvisie Groen Cool Noord.

Urban Openluchtmuseum Biënnale – Cool Noord

Inhoud: I. Culturele en Sociale Context II. Vergroening Behoud van de natuur en de beeldencollectie in de wijk III. Vergroening en waterberging IV. Economische Waarde V. Een Biënnale

I. Culturele en Sociale Context

Naar aanleiding van de bewoners “Visie Groen Cool-Noord” wordt hierbij het onderdeel “Uitingen van Visuele Kunst in de Groene Zones” uitgelicht als een van de belangrijke elementen uit de visie dat betrekking heeft op de kwaliteit, van het stedelijk wonen, werken en verpozen vanuit een eigen complexe sociale en culturele identiteit dat urbane leefgemeenschappen kenmerkt.

De komst van de omgevingswet biedt de mogelijkheid om op een andere wijze te denken over de stedelijke leefomgeving waarbij de in de wet vereiste participatie positieve invloed kan hebben als belangrijk handvat dat de binnensteden in balans houdt. Instellingen, verenigingen, individuele bewoners, kunstenaars en andere groeperingen zetten zich doelbewust in voor nieuwe ontwikkelingen en innovatieve oplossingen, een kapitaal aan ideeën, contacten, betrokkenheid, enthousiasme en activiteiten vormend rondom het stedelijke kunstprogramma.

In een dergelijk context passen de ideeën en voorstellen van bewoners uit de Lijnbaan- en Mauritskwartier om de aanwezige openbare, semiopenbare en private groene plekken in Cool-Noord te verbinden via een permanente en een tijdelijke “Urban Openlucht Kunst Collectie” dat niet alleen voortborduurt op de waardevolle stedelijke collectie dat na de oorlog is opgebouwd maar deze nieuwe impulsen geeft. Tegelijkertijd brengend, het koppelen van het heden met het verleden, ons de stadsgeschiedenis dichterbij.

Doordat de ideeën onderdeel uitmaken van het culturele profiel en interesses van bewoners uit de wijk, sluiten zij aan bij die van de culturele instanties, stedelijke en private interesse voor openbare kunst in het stadsbeeld van Cool-Noord. De ideeën passen ook binnen de verschillende moties, beleidstukken en gemeentelijke kaders van de ontwikkelingsprogramma’s voor deze wijk, haar verrijkend met metropolitaanse verdieping door het creëren van bijzondere plekken en ontwikkelen van visuele evenementen waarvan de stad en haar bewoners kunnen profiteren.

Wanneer een programma ontwikkeld kan worden dat eigenstandige betekenis heeft in relatie tot haar sociale en economische effect als onderdeel van een vernieuwende zelfbewuste cultuurstrategie dat bij de stedelijke ambitie van Rotterdam past, zal deze zeker bijdragen aan de innovatieve denkwijze dat de stad zich aan het toe-eigenen is binnen het kunstbeleid van Europa waarbij de steden zich steeds meer van elkaar onderscheiden door grote concurrentie.

II. Het Rotterdamse Openluchtmuseum

Vergoening, behoud van de natuur en de beeldencollectie in de wijk

Ontwikkeling van stedelijke cohesie en het binden van de bestaande en toekomstige bevolking aan de stad vragen om nieuwe culturele uitdagingen. De buitenruimte inzetten als beeldend cultureel erfgoed is niet nieuw maar wel de schaal, de plek en de onbegrenzde mogelijkheden van het concept met behoud van de natuur dat in de wijk al aanwezig is.

In de bewonersvisie “Groen Cool Noord” is deze natuur uitvoerig beschreven. Haar waarde als groene longen van de wijk. De betekenis van de natuur en haar biodiversiteit voor de bewoners en bezoekers gelden hierbij als uitgangspunten en leidraad.

De groene plekken worden gezien als een mogelijkheid om beeldende kunst in de buitenruimte in al haar aspecten op een historische, chronologische en verrassende wijze te laten zien in een zogezegd stedelijk expositie geënt op het idee van de “Kruller Muller” buitencollectie.

Voortbordurend op de huidige beeldencollectie dat de stad rijk is, verder ontwikkelend, vernieuwend en conserverend is de centrale gedachte. Conserveren en onderhouden van driedimensionaal werk vraagt inzet van mankracht, vakkennis en financiële middelen. Het is aan alle belanghebbenden, pandeigenaren, ondernemers, bewoners, gemeente, instellingen, kunstenaars, enz. om gezamenlijk een plan van aanpak te ontwikkelen en te realiseren met een perfecte match tussen locatie en inhoud.

Nu, dat museum Boymans voor jaren dicht gaat, is in de planning om met het project zo spoedig mogelijk te starten met een vitale starpunt, een rondetafelgesprek met de belangrijkste voortrekkers met alle belanghebbenden waaronder kunstinstanties, College van B&W, gemeentelijke clusters, musea, academies, ondernemers, bewoners, cultuurscout, kunstenaars, vastgoedeigenaren, enz.

III. Economische Waarde, het verdien model

Met toenemende mate neemt de economische waardering van de beeldende kunst dat langzaam maar gestaag weer aan betekenis wint als bron van economische ontwikkeling.

Zonder cultuur is er geen sterke gemeenschap en geen sterke economie. In de 21eeuwse steden is cultuur onontbeerlijk, wil men er een sterke economie en een vooruitstrevende maatschappij hebben. Alleen een sterke economie opbouwen zonder cultuur is als het hebben van een huis zonder meubilair. Tegelijk de belangrijkste cultuurinstituties die over onze traditie en verleden waken is de input van de samenleving vanaf onderaan een van de steunpilaren.

Naast de eenzijdige winkelfunctie van de Lijnbaan vormen de groene binnenplaatsen en de Lijnbaanhoven met de expeditiestraten en binnenterreinen een tegenovergestelde doch onschatbare waarde dat juist door haar tegenstelling kan bijdragen aan een positieve economische ontwikkeling van de stad zonder de oorspronkelijke functie van de aangewezen plekken geweld aan te doen. Het spreekt voor zich dat het project ten dienste zal staan van de lokale en internationale kunstenaars. Een van de doelen is om de verbinding tussen mens en beeldende cultuur in de stad te versterken.

Als de Lijnbaankwartier alleen een verzamelplaats van winkels, cafés en restaurants blijft zal het in zijn ontwikkeling stagneren en mogelijk met de ontwikkeling van andere wijken uiteindelijk achteruitgaan. Daarom is het nodig om een kwaliteitsimpuls aan het winkelgebied te geven dat aansluit op de culturele instellingen, gefocust op een kwalitatieve verbetering van het verblijfsklimaat dat tot verbeelding spreekt.

Een vergaande liberalisering van de globale economie en massa toerisme heeft geleid tot vervaging maar ook tot verbreding van de kunstuitingen en activiteiten tot aan die van de industrialisatie ervan en nieuwe consumptie domeinen die de welfaart hebben opgestuwd. Een veeleisende ontwikkeling waar de vraag naar originaliteit en het unieke aanbod waarmee wereldsteden nieuwe bewoners en toeristen willen aantrekken een vereiste is geworden.

Beeldende kunst georiënteerde toerisme kan een middel zijn om de ambities van de stad te realiseren en een bijdrage leveren aan de groene ambitie, de duurzaamheid en de leefbaarheid en kan stimulerend werken op het uitvergroten van de arbeidsmarkt in de gastvrijheid sector.

Aansluitend op de ontwikkeling waar men aan unieke concepten en eigen identiteit werkt zal voor Rotterdam van belang zijn te versterken van al wat aanwezig en van waarde is. Dat wil zeggen de beeldencollectie dat de stad al rijk is versterken, de “Urban Openluchtmuseum” beter definiëren, uitbreiden en verdiepen naar een moderne museale opstelling in de urbane buitenruimte waarvan er geen gelijkende is binnen stedelijk Europa.

III. Een Biënnale

Vanuit gesprekken met de winkeliers en horecaondernemers is gebleken dat men belangstelling heeft mee te doen en mee te denken. Meedoen aan een biënnale dat verbonden is aan de “Urban Openluchtmuseum” wordt gezien als een bijzondere wijze om zich beter individueel en wijkgericht te profileren. Over een omlijnd plan wordt positief gedacht.

Met enkele ondernemers is gesproken over het houden en ontwikkelen van een beeldende kunst georiënteerde biënnale waar zij mee kunnen doen met een interessant programma dat de aftrap heeft in het voorjaar en het einde in het najaar.

Naast buitenruimte dat afgesloten kan worden bevinden zich In de wijk een aantal hotels, Grand Cafés en winkels die de mogelijkheid hebben om te fungeren als tijdelijke showrooms en verkooppunten.

Onder vakkundige kunstleiding kan een route uitgestippeld worden waarbij de locaties en beelden in het spotlight gezet kunnen worden. Gedacht wordt ook over een “Nacht der Beelden” dat de stad laat zien door het nachtelijke kunstprisma dat de buitenruimte transformeert met actueel driedimensionaal werk van lokale en internationale kunstenaars dat voor een groot en divers publiek toegankelijk is.

Uit de opkomende kunstscene kunnen experimenten in bepaalde zones mogelijk worden gemaakt waarbij de kustscene als een laboratorium ter plaatse kan fungeren waarbij bewoners en bezoekers bij betrokken kunnen worden. Plekken om buiten de gebaande paden te treden kunnen pleinen, winkelgebieden en expeditiestraten zijn.

Dat de “Urban Openluchtmuseum” met de biënnale, geëxposeerde werk in galeries en andere ondernemers zal de kunstenaars nieuwe mogelijkheden bieden om hun werk meer bekendheid te geven en uiteindelijk te verkopen.

De mogelijkheden voor “Art Shopping” in Cool Noord zijn talloos, authentieke en originele werken kunnen er aangeboden in en verkocht worden met als doel hedendaagse kunst voor iedereen toegankelijk te maken. Door aanwezigheid van bekende en minder bekende kunstenaars, kan het gesprek over kunst aangewakkerd worden, films gedraaid, diversiteit aan ‘cultuur’ ervaren. Opkomend talent kan ontwikkeld worden. De banden met nieuwe lokale industrieën en detailhandel kunnen voorkomen dat talent de stad verlaat. Tegelijk internationale talent kan daarmee aangetrokken worden om zich in Rotterdam te vestigen.

De Biënnale kan de betekenis van de zoektocht naar nieuwe vormen van kunst tussen de primaire consumptieve omgeving dat Cool Noord biedt in beide richtingen stimulerend zijn en zo bijdragen aan de economische ontwikkeling van de stad.

Hoe het geheel zal uitzien zal afhangen van de individuele en gezamenlijke wensen en inzet van alle belanghebbenden. Een hechte relatie met de gemeente als partner en alle andere belanghebbenden hoort bij de cultuurontwikkeling van de stad.

V. Samenvoeging vergroening, waterberging en beeldende kunst in de wijk van Nederlandse zeehelden

De klimaat uitdagingen binnen de context van de delta landschap waarin Rotterdam zich bevindt dwingen ons om creatieve oplossingen te bedenken voor de toekomst zonder de stedelijke structuur en daaraan verbonden waarden eraan te moeten opofferen. Door verschillende disciplines met elkaar te verbinden kan een fijnmazig netwerk aan stedelijke ingrepen in grote mate bijdragen aan een duurzame stad.

Een van de gelegenheden doet zich nu voor in het hart van de stad. In een van de Lijnbaanhoven, de Jan Evertsenplaats dat onderdeel is van het Rijksmonument Lijnbaan, worden de drie flatgebouwen gerestaureerd. Het hof fungeert nu grotendeels als bouw- en opslagplaats. Na beëindiging van de renovatiewerkzaamheden zal het Lijnbaan hof heringericht worden. Daarmee doet de eerste kans zich voor om de “Urban Buitenruimte Museum” gestalte te geven.

Omdat er bij bewoners behoefte is aan meer rustmomenten binnen de programmering van de meest drukke wijk in de stad maar ook aan meerdere inhoudelijke lagen en diversiteit daarbinnen behoefte hebben, wordt deze mogelijkheid gezien als vitale startpunt van een positieve ontwikkeling, een slimme en authentieke keuze en invulling van het vriendschapsmodel in overeenstemming met de historische waarde van het Lijnbaancomplex waar reeds in de architectonische ontwerp leefbaarheid en levendigheid in balans zijn verankerd.