Een boom als metafoor
Een in Rotterdam zeldzame boom in het Jan Evertsenplantsoen, de ‘Notofagus Antartica’ uit het zuidpoolgebied van Patagonië, Chili en Magellaan, met kleine blaadjes die een mooi gele herfstkleur geven en bij kneuzing naar kaneel ruiken, moest verplaatst worden vanwege de restauratie van de twee Vestia flatgebouwen die het hof flankeren aan de noord en oostkant. De werkzaamheden zullen in september 2018 starten. Omdat deze mooie, solitaire en meerstammige boom in september mogelijk de verplaatsing niet zou overleven, zijn de gemeente en de aannemer op een vrijdag gezamenlijk begonnen met het weghalen van de houten bielsen en het gedeeltelijk wegscheppen van de aarde rondom de boom. Dit allemaal vooruitlopend op de toekomstige plannen. Na gedane arbeid werd de graafmachine naast de boom achtergelaten met een keurige hekomheining.[expander_maker id=”13″ more=”Read more” less=”Read less”]
Bewoners vroegen zich af wat er gaande was, maar omdat er geen bewonersbrief verspreid was, dacht men dat het om een kleine ingreep ging. Tot ieders verbazing werd op de maandag daarop groot materieel het hof binnengereden. Over 45 meter werden twee parallelle rijen stalen rijplaten op het smalle gazonstrook tussen de bloemenspiraal en het westelijke bosschage neergelegd. Vervolgens werd een groot gat gegraven voor de boom dat naderhand iets te klein uitviel.
Intussen bleek dat voor de doorgang van een graafmachine en een mobiele vrachtkraan de takken van de mooiste roze-bloemige kastanjeboom afgezaagd moesten worden. Een boom die nu in bloei staat. Wat ook sneuvelde, waren een aantal takken en een van de stammen van de zeldzame boom. Dit levert waardevol hout op. Wat overbleef was een zielig uitziend boompje met afgezaagde ledematen, geheel onherkenbaar als een zeldzame boom van het zuidelijk halfrond die 35 meter hoog kan worden. Het afgezaagde waardevolle hout werd de dag daarop versnipperd door een inmiddels aangevoerde versnippermachine.
De hele operatie vond plaats in de volle zon zonder water tijdens drie zeer warme dagen, Of de boom dit zal overleven is de vraag. In ieder geval zal hij verzekerd zijn van weinig groeiruimte, want hij staat nu vlakbij andere bomen geplant. Zonde, want elders in het plantsoen is voldoende plek en zouden bomen welkom zijn. Het gras, de bloemen en de struiken zullen maanden over hun herstel doen. Bij navraag zei de gemeente dat de boom anderhalf jaar later teruggeplaatst zal worden na het beëindigen van de werkzaamheden aan de gebouwen. De hele verhuisoperatie zal dan nogmaals plaats vinden.
Bewoners zagen de uitvoering van deze ingewikkelde operatie aan, zich afvragend of het niet veel eenvoudiger was geweest om het boompje via het brede middenpad, dat geen stalen platen behoeft, naar een plek aan de andere kant van het plantsoen te verplaatsen zonder de stalen platen te hoeven te gebruiken en zonder zoveel groen te moeten vernielen.
Natuurlijk had dat wel gekund als er beter tussen alle partijen gecommuniceerd was. Tussen de gemeente, Vestia en de aannemer. Tussen de gemeente, de VvE Jan Evertsenplaats, de huurderscommissie en de overkoepelende bewonersorganisatie. Veel geld had gespaard kunnen worden, geluid en andere overlast geminimaliseerd. Uit de ontknoping van dit verhaal bleek dat de aannemer toch niet zo veel plek nodig had voor de opslag van het bouwmateriaal als de gemeente begrepen had. Bewoners zagen een mooie ruime plek voor de boom, maar het was te laat. ´Heel jammer,´ zeiden bewoners. ´Zo gaat het hier steeds. Zo gaat dat als bewoners er niet bij betrokken worden.´
Dit verhaal begon al toen bewoners een paar mannen in gestreken pak en GMS in aanslag in het plantsoen zagen lopen, wijzend naar een en ander. Dan weten bewoners met zekerheid dat er iets gaat gebeuren zonder communicatie, zonder overleg met omwonenden, zonder bewonersbrief. Het is beslist niet de eerste keer. De Lijnbaanhoven hebben een lange geschiedenis van pogingen tot afbraak, zoals ondergrondse garagebouw, diverse horeca walhalla projecten, pretpark en andere bestemmingen waarvoor ze niet bedoeld zijn. Vooruitlopend op de herstructurering van het plantsoen, volgens de gemeente pas over 10 jaar, wordt het onderhoud alvast op laagstand gezet.
Deze gebeurtenis kan bestempeld worden als een ware metafoor voor hoe het gaat als bewoners gereduceerd worden tot lijdend voorwerp en dat ook accepteren omdat ze de strijd moe zijn. Zo gebeurt het als bewonerssignalen niet worden opgepakt door diegenen die er het meeste baat bij hebben. De gemeente als besturende en verantwoordelijke uitvoerende. De meest gedupeerde blijft onze plaatselijke democratie, die net als de Lijnbaanhoven dreigt te worden ondermijnd ondanks de monumentale status. Bewoners kunnen wel degelijk het nodige verschil maken als ze erbij betrokken worden en dat met gezamenlijke krachten afdwingen.
Achteraf blijkt bij navraag bij de gemeente dat Vestia verantwoordelijk zou zijn voor de informatie naar bewoners toe en moet daarover aangesproken worden door bewoners en niet door de gemeente. Ze hadden ook de plicht met buren te overleggen, maar dat deden ze niet. ´Dat was allemaal heel jammer,´ liet de gemeente weten. Bij een tweede navraag bleek de gemeente tóch verantwoordelijk te zijn voor de communicatie. ´Dat was heel jammer,´ zei de aannemer. Wie zal het zeggen? Misschien kan de gemeenteraad de gemeentelijke diensten, aannemer en bewoners informeren over wie waarvoor verantwoordelijk is en iemand aanstellen die het gaat handhaven.
Justus van Hout[/expander_maker]
